Mooie resultaten uit Diabetes-2 leefstijlonderzoek “Gluco Insight” van Ekomenu & TNO
Leefstijl is sterk van invloed op het ontstaan, de ontwikkeling en de behandeling van diabetes type-2. Ekomenu onderzocht met TNO cs met behulp van verschillende menu’s wat precies de invloed is van voeding, bewegen en slapen en hoe deze zich tot elkaar verhouden. Een voedingsinterventie met een koolhydraatarm-ketogeen menu bleek sterk van invloed op bloedglucose na 4 dagen. Het gemiddelde effect was net zo groot als bij een intensieve behandeling met diabetes medicijn (metformine). De beste voedingsinterventie had 2,5-3,2 meer effect dan de beste onderzochte beweeginterventie. De resultaten waren per persoon sterk verschillend, dus een gepersonaliseerde voedingsaanpak is nodig.
TNO, LUMC, Roche Diabetes Care, Reinier Haga MDC en Ekomenu hebben 5 jaar lang intensief samengewerkt in een onderzoek naar de invloed van leefstijl op (on)gezonde glucosepatronen bij mensen met type-2 diabetes. Meer in het bijzonder: hoe pieken in bloedglucosewaardes voorspeld en voorkomen kunnen worden vanuit interventies op gebied van voeding, bewegen en slapen.
Het onderzoek is gedaan bij 41 mensen met type-2 diabetes. Zij droegen een continue glucosemeter (CGM) gedurende 11 periodes van 4 dagen, waarvan 3 controleperiodes en 4 dubbele interventieperiodes. Voeding: 2x koolhydraatarm-ketogeen dieet, 2x mediterraan dieet, met dieetadviezen van TNO en maaltijdboxen van Ekomenu. Bewegen: 2x wandelen (15 min) na elke maaltijd en 2x actieve dag (elk uur 5 minuten bewegen). De invloed van de leefstijl op de CGM-glucosewaarden werd o.a. statistisch geanalyseerd met lineaire gemengd-effectmodellen. De individuele verschillen zijn groot; dit bevestigt de noodzaak tot een individuele benadering van mensen. Er zijn gemiddeld duidelijke effecten zichtbaar van de verschillende interventies.
Resultaten:
In de studie werden voor de effecten van leefstijl de volgende resultaten gevonden:
Voeding:
- Het koolhydraatarm-ketogeen menu (doel: maximaal 100gram koolhydraat inname per dag) bleek sterk van invloed op het glucosepatroon. Bij mensen die niet al van tevoren minder dan 26% van hun calorie-inname uit koolhydraten verkregen, daalde de gemiddelde glucosewaarde sterk, met wel 0,92 mmol/L. Het koolhydraatarme menu leidde ook tot een relatieve toename (verbetering) van 11% van de Time-in-Range.
- Gebruik van het mediterrane dieet (rijk aan fruit, groenten, noten, vis, volkorengranen en olijfolie) leidde daarentegen niet tot verandering van de bloedglucosespiegel in deze groep, en verminderde de Time-in-Range nauwelijks, met 0,3%.
- In de groep patiënten die zelf al wel van tevoren weinig koolhydraten aten (minder dan 26% van hun energie-inname), daalde de gemiddelde glucose nog steeds een klein beetje met 0,07 mmol/L en verbeterde de TIR nog steeds, met 4,5%, in de laag-koolhydraat interventie.
Bewegen:
- De interventie waarbij deelnemers na elke maaltijd een wandeling van een kwartier maakten, verlaagde de gemiddelde bloedglucosewaarde met 0,29 mmol/L en verbeterde de Time-in-Range met 4,7% in de groep die zelf gewoonlijk meer dan 26% van hun calorieën als koolhydraten innam. In de groep die zelf al weinig koolhydraten at, waren die effecten ruwweg de helft kleiner (0,16 mmol/L afname van de gemiddelde glucose, 1,4% betere Time-in-Range)
- De interventie waarbij deelnemers tussen 9 en 5 elk uur 5 minuten lang matig intensief moesten bewegen, had een gering effect op bloedglucose (0,26 mmol/L verlaging) in de groep die zelf gewoonlijk meer dan 26% van hun calorieën als koolhydraten innam, en verhoogde de Time-in-Range met 3,2%. In de groep die zelf al weinig koolhydraten at, was er geen effekt op de gemiddelde glucose, maar was de Time-in-Range nog steeds 3,6% beter.
Conclusies
Effect voedingsinterventie vergeleken met medicijn
Het koolhydraatarm-ketogeen menu bleek sterk van invloed op het glucosepatroon na 4 dagen. Onder de aanname dat deze effecten op langere termijn nog hetzelfde blijven is de impact van de beste leefstijlinterventie (koolhydraatarm-ketogeen menu) op bloedglucose is equivalent met een HbA1c daling van 0,6%. Dit is evenveel als de overall daling bij patiënten die in de toonaangevende UKPDS 34 studie een intensieve behandeling met het medicijn metformine kregen. D.m.v. een koolhydraatarm-ketogeen dieet kunnen patiënten hun diabetes dus beter beheersen, levenskwaliteit verhogen en wellicht medicijngebruik verlagen.
Effect voedingsinterventie vergeleken met beweeg-interventie
De impact van de beste voedingsinterventie t.o.v. de beste beweeg interventie is 3,2 : 1 voor bloedglucose en 2,5:1 voor Time-in-Range. Voeding heeft dus verhoudingsgewijs een veel grotere invloed dan bewegen in deze groep.
Kort en langdurig effect
Slaapduur heeft een langdurige werking, waarbij 8 uur slaap in de voorgaande nacht de verwachte glucosewaarde met 0,1 mmol/L verlaagt. Beweging heeft zowel een langwerkend, als een snel effect. Omgerekend zijn 3500 stappen in de voorgaande 12 uur nodig om de verwachte glucosewaarde met 0,1 mmol/L te laten dalen. Het korte termijn effect van beweging is gemiddeld 0, maar kan individueel gezien veel sterker zijn; tussen de 0,8 mmol/L verlaging of verhoging kan worden verwacht bij omgerekend 3500 stappen in het afgelopen half uur. Hier moet dus op individuele basis naar worden gekeken. Voeding heeft gemiddeld een groot korte termijn effect: inname van 15 gram koolhydraten (1 boterham) in het afgelopen half uur verhoogt de verwachte glucose over 2 uur met 0,3 mmol/L. Ook dit effect is echter sterk individueel bepaald: bij sommige deelnemers trad een veel sterkere verhoging van omgerekend wel 1,5 mmol/L op na het eten van1 boterham, maar bij anderen helemaal geen, of zelfs een kleine verlaging!
Tot slot
Deze resultaten onderstrepen nog eens dat met name op het gebied van voeding, maar ook beweging, een gepersonaliseerde interventie is aan te bevelen. Meten van de eigen persoonlijke respons met behulp van een CGM (continue glucose meter) kan hierbij veel inzicht geven.
Ekomenu onderzocht 5 jaar lang, samen met TNO, Roche Diabetes Care Leiden University Medical Center, HagaZiekenhuis, aan de hand van verschillende leefstijlinterventies wat precies de invloed is van voeding, bewegen en slapen en hoe deze zich tot elkaar verhouden.
Op de foto: Iris de Hoogh Albert de Graaf Wim van Hartingsveldt Jack Stroeken. Verder in de stuurgroep: Hanno Pijl Tim Snel Frans A.L. van der Horst. Met dank aan de patientenwerving via Stichting Je Leefstijl Als Medicijn.
Dank allen voor deze schitterende resultaten en hele fijne samenwerking. De opgedane kennis uit dit langjarige onderzoek worden toegepast in het Voeljelekker Diabetes leefstijlprogramma.
